Deze zomer bezochten we Sri Lanka, een wonderschoon eiland ten zuiden van India. We hebben ons vergaapt aan de schitterende natuur, de mooie wildparken en de eindeloze theeplantages. Gids Daya reed ons twee weken door het imposante landschap en vertelde tijdens het rijden enthousiast over de politiek, de bevolkingsgroepen, de religies en vooral ook over de geschiedenis van het eiland. Tijdens een stevige wandeling kregen we een boom te zien die zeer giftige vruchten draagt. Als je de vrucht openmaakt tref je zes pitten, die je binnen twintig minuten doden als je ze fijnmaalt en inneemt. De boom zelf is kwetsbaar, het hout is licht en de bast zelf is ook giftig. Dieren laten het wel uit hun hoofd om ervan te snoepen. Het hout van de boom wordt gebruikt om maskers te maken.
Later op onze reis zagen we in een museum verschillende maskers die elk een ziekte uitbeelden. Als er iemand in de lokale gemeenschap gezondheidsklachten had gingen dorpsgenoten, met het masker van die aandoening op, naar de zieke en maakten daarbij kabaal op een trommel om de ‘klacht’ te laten schrikken. Een speciale dans zorgde er daarna voor dat de zieke weer verder kon met zijn leven. De bevolking was de zieke dankbaar voor diens klacht, omdat het ook een waarschuwing was. In de klacht, zo gelooft men heilig, zit altijd een boodschap. Een medisch probleem is, als je het zo bekijkt, vooral ook een sociaal probleem.
Er ging een siddering door ‘weldenkend’ Nederland toen Thorwald Dethlefsen en Rüdiger Dahlke in de vorige eeuw het boek De zin van ziek zijn uitbrachten. In dit boek gaan ze in op de achtergronden van ziek zijn en beter worden en moedigen de zieke aan om op onderzoek te gaan naar de boodschap van de ziekte. Dat kon je toch niet maken, was de reactie van kritische lezers. Ziek is gewoon ziek, riepen ze, het is een kwestie van domme pech. Maar ook in het moderne Westen, waar we een beetje kunnen grinniken om die maskers en dat gedans beginnen we ons te realiseren dat veel van ons ongemak wordt veroorzaakt door het contact met de wereld waarin we leven. Er wordt steeds nadrukkelijker een relatie gelegd tussen de binnen- en de buitenwereld. Niet zo gek, want we staan immers steeds in verbinding met die wereld en maken er onlosmakelijk deel van uit.
Toen ik afgelopen week werd geconfronteerd met een nare, zakelijke situatie protesteerden mijn maag en darmen direct. De situatie was voor mij onverteerbaar, het lag me zwaar op de maag. Wat een geweldig signaal van mijn lichaam! Door ernaar te luisteren kon ik het probleem scherper zien en de nodige maatregelen nemen om gezond weer verder te kunnen. Een aantal van mijn dorpsgenoten hielpen me geweldig. Zo kan je lijf dingen die niet goed voor je zijn ontmaskeren.
Is dat geen dansje waard?