Als kind logeerde ik met mijn ouders en broertjes geregeld bij mijn grootouders, die in een klein dorpje woonden onder de rook van Gouda. Wij woonden zelf op de Veluwe en de reis naar opa en oma was in die dagen niks minder dan een wereldreis; op één dag heen en weer gaan was voor mijn ouders ondenkbaar. Wij sliepen met het hele gezin op zolder, die te bereiken was via een lange, steile trap. Opa werkte in de bouw en vertrok ’s morgens in alle vroegte in zijn Volkswagenbusje om pas aan het eind van de middag weer terug te komen. Soms werd ik wakker als hij zich voorbereidde op z’n werkdag. Ik klom dan uit bed en keek aan de keukentafel hoe hij zich zwijgend schoor met het zoemende scheerapparaat. In de vensterbank stond een transistor radio waaruit krakerig het ochtendnieuws klonk. Opa was een man van weinig woorden, dat viel me als kind al op. Wat zou hij allemaal denken? Zou hij wel blij zijn? En waarom zei hij niks?
Na zijn pensioen, dat geen moment te vroeg kwam omdat hij was versleten door het harde werken, besteedde hij zijn dagen met houtbewerking. Uit ruwe planken van het beste eikenhout maakte hij dekenkisten, secretaires en wapenschilden, die door hem kunstig werden voorzien van familiewapens of andere 3D-afbeeldingen. Een kleiner werkje van hem hing in de gang. Het was een plankje met daarin uitgesneden: ‘Vriendelijke woorden worden altijd verstaan.’ Terwijl ik naar de fraaie letters keek en ze denkbeeldig met mijn vingers in de lucht schreef vroeg ik me af of er een woordenboek bestond, waarin je die vriendelijke woorden zou kunnen vinden. Ik zou ze uit mijn hoofd kunnen leren en iedereen zou me verstaan! Pas later begreep ik, dat het niet de woorden zijn die verstaan worden, maar vooral de intentie waarmee ze worden uitgesproken.
Met een aanraking is het niet anders. Een aanraking bestaat uit veel meer dan slechts het fysieke contact tussen twee mensen. De wijze waarop wordt aangeraakt herbergt veel kostbare informatie: je kunt feilloos voelen welke boodschap daarin besloten ligt. In haptonomische kringen wordt onderscheid gemaakt tussen een effectieve en een affectieve aanraking. Slechts één letter, maar tegelijk ook een wereld van verschil. De effectieve aanraking heeft slechts het behalen van een gepland doel voor ogen: een kies moet worden getrokken, de ramen moeten worden gezeemd, de neus moet worden gesnoten. Die aanraking is functioneel, aanraker en aangeraakte zijn en blijven twee verschillende personen, die elkaar slechts kort ontmoeten bij de kies, het raam of de neus. Klus klaar? Contact klaar. Maar de affectieve aanraking dan? Die zendt een andere boodschap uit. Die heeft geen enkele bedoeling, maar verzendt genegenheid, tederheid en liefde. Die aanraking biedt troost, geruststelling en bevestiging. Een aai over je bol, een hand op je schouder, een kus op je wang. Een knipoog, een uitgestoken hand, een hartverwarmende omhelzing.
Een affectieve aanraking wordt altijd verstaan.